Er zijn een aantal bestemmingen in Frankrijk, net over de grens met België, die mij interessant klinken: Bergues, Comines, Lille, Roubaix, Tourcoing, Maubeuge, Givet, Fumay, Haybes, Revin, Monthermé, Charleville-Mézières, Sedan, Montmédy en nog zo wat anderen, en vandaag besloot ik om Valenciennes, Le Quesnoy en Jeumont aan te doen. Een verre reis voor op een dag, maar de avontuurlijke (naïeve) geest kent op jonge leeftijd nog bijna geen grenzen. Een normaal mens zou op plaats van bestemming een hotel uitzoeken of zo, maar ja, een student moet het zien te rooien met datgene dat 'ie binnenkrijgt.
Alle foto's van deze reis zijn te vinden op Flickr.
De route
Deze reis vraagt om een eerste trein van de dag en een laatste trein van de dag om de dag helemaal vol te maken. Het eerste idee om Maubeuge, Le Quesnoy aan te doen ging niet op, omdat de dienstregeling waardeloos is. Na omtreeks 9 uur rijdt er helemaal niets van Maubeuge naar Le Quesnoy tot aan omstreeks 4 uur in de middag. Dat is onwerkbaar, maar een route via Valenciennes daarentegen was wel praktisch uitvoerbaar.
Er rijdt geen trein rechtstreeks naar Valenciennes. Vroeger reden er treinen van Amsterdam/Brussel naar Parijs via de grensovergang in Quiévrain, maar dat is sinds 1976 al een geruim aantal decennia niet meer. Nu rijdt er nog een intercity (voorheen interregio) naar Quiévrain vanuit Liège, waarna een stukje gewandeld moet worden om Frankrijk in te komen. Vanaf daar rijdt er een bus richting Valenciennes.
De terugweg passeert ook een grens waar vroeger grensoverschrijdend treinverkeer plaatsvond, tot een iets recentere datum: 2012. Vanaf toen werd de lokale trein Charleroi-Jeumont ingekort tot Erquelinnes, het station vóór Jeumont. Nu pendelt er een bus die af en toe naar Erquelinnes station doorrijdt.
| 05:25 op tijd | 2 | Heemstede-Aerdenhout | SP | Den Haag Centraal |
| 06:08 op tijd | 7 | Den Haag Centraal | NSR (controle: 1) | |
| 06:17 op tijd | 2 | Den Haag Centraal | IC | Eindhoven |
| 06:21 op tijd | 5 | Den Haag HS | NSR (controle: 0) | |
| 06:28 op tijd | 4 | Den Haag HS | IC | Vlissingen |
| 07:29 op tijd | 5a | Roosendaal | NSR (controle: 1) | |
| 07:48 +3 | 4a | Roosendaal | IC | Brussel-Zuid/Midi |
| 08:15 op tijd | 21 | Antwerpen-Centraal | NS International (controle: 0) | |
| 08:25 op tijd | 23 | Antwerpen-Centraal | IC | Charleroi |
| 09:10 op tijd | 21 | Brussel-Zuid/Midi | NMBS (controle: 0) | |
| 09:24 +6 | 18 | Brussel-Zuid/Midi | IC | Quiévrain |
| 09:24 op tijd | 1 | Quiévrain | NMBS (controle: 1) | |
| lopen | ||||
| 11:19 op tijd | BUS | Quiévrechain Fontière | 15 | Valenciennes Gare |
| 11:45 op tijd | - | Valenciennes Poterne | Transvilles | |
| lopen | ||||
| 13:33 op tijd | Autocar | Valenciennes | - | Jeumont |
| 14:10 op tijd | - | Le Quesnoy | SNCF (controle: 1) | |
| lopen | ||||
| 16:57 op tijd | BUS | Le Quesnoy | TER | Jeumont |
| 17:35 op tijd | - | Jeumont | SNCF (controle: 1) | |
| lopen | ||||
| 19:04 +2 | 1 | Erquelinnes | L | Charleroi-Sud |
| 19:43 +3 | - | Charleroi-Sud | NMBS (controle: 2) | |
| 19:54 +16 | 4 | Charleroi-Sud | IC | Antwerpen-Centraal |
| 21:15 +8 | 7 | Mechelen | NMBS (controle: 0) | |
| 21:25 +3 | 8 | Mechelen | IC | Amsterdam Centraal |
| 22:11 op tijd | 4b | Roosendaal | NS International (controle: 1) | |
| 22:31 op tijd | 4b | Roosendaal | IC | Roosendaal |
| 00:09 op tijd | 3 | Haarlem | NSR (controle: 1) | |
| 00:15 +10 | 8 | Haarlem | SP | Zandvoort aan Zee |
| 00:25 +10 | 1 | Zandvoort aan Zee | NSR (controle: 0) | |
Hoe de reis verliep
Als ik om 06:06 de eerste trein in Zandvoort neem, mag ik alvast een schietgebedje doen voor een tijdige aankomst in Haarlem, als er tenminste geen vertraagde trein vanuit de richting Leiden voorlangs kruist, maar die rijden precies dat moment van de dag nog niet. Hoe dan ook: met de intercity naar Vlissingen van 06:20 kan ik om 08:29 in Roosendaal aankomen, waarna om 08:48 de intercity naar Brussel vertrekken moet. Om de combinatie Valenciennes-Le Quesnoy-Jeumont comfortabel te krijgen, moet ik minstens een uur eerder aankomen bij de grens, omdat anders een rustige wandeling door Valenciennes niet meer plezierig wordt en enkel een haasterige mars richting het station.
Ik had mijn zinnen gezet op de eerste intercity van de dag naar Vlissingen van 05:54 vanuit Heemstede-Aerdenhout. De eerste bus van de dag vanuit Zandvoort naar Heemstede-Aerdenhout en verder naar Amsterdam Elandsgracht vertrekt ook erg vroeg: om 05:51, maar een aankomst van 06:00 is gewoon te laat daarvoor. Ik zou dus moeten lopen naar Heemstede-Aerdenhout en zo ver ligt het nog niet, met een afstand van minder dan 7 kilometer. Het is minder dan de afstand Eijsden-Cheratte die ik midden in de nacht gelopen heb in 2015 toen ik naar Torgny en Luxemburg toe ging omdat Torgny anders ook niet redelijk bereikbaar was. Dienstregelingen... hoe dan ook, zo'n wandeling is wel apart. Helemaal niemand op straat, wel her en der politie dat voorbij reed en ook dieren: vossen en herten lopen vrij rond in Zandvoort in het holst van de nacht. Vossen die katten achterna zitten en herten die andermans tuinen aan het leegeten zijn. Na een wandeling van anderhalf uur merkte ik op dat ik de eerste trein van de dag in Heemstede kon nemen van 05:25, een sprinter naar Den Haag. Er zaten zowaar andere mensen in die waarschijnlijk ook het comfort van de rust en het vermijden van de spits opzochten, terwijl ze nog brak zijn.
Eenmaal in Den Haag wilde ik in Den Haag HS de intercity naar Brussel (IC 9212) direct nemen: het is immers comfort en uitchecken hoef ik met de losse kaartjes naar 'Essen' niet te doen. IC 9212 wordt aangekondigd in Den Haag met 15 minuten vertraging - het zal toch niet dat ik nu de aansluiting met de intercity naar Quiévrain ga missen omdat de trein in Amsterdam al met een forse vertraging vertrekt? Ik word wel gerustgesteld door het idee dat het oponthoud in Den Haag HS 7 minuten is en in Rotterdam Centraal 11 minuten, wat me een goede reden tot optimisme geeft dat deze vertraging zo ingelopen wordt. Ik neem in de tussentijd de rustige intercity naar Vlissingen, waarbij ik gewoontegetrouw de overstap verricht naar IC 9212. Nou ja, tot Antwerpen. IC 9212 vertrekt uit Antwerpen-Centraal om 08:17 en komt aan in Brussel-Zuid om 09:15, wat een overstaptijd van 9 minuten biedt. Ik heb argwaan gekregen, zeker nadat ik de actuele stand van de trein die ik daarnet nog in Den Haag gezien heb. Ik besluit om over te stappen in Antwerpen op een andere intercity naar Brussel (en verder naar Charleroi), namelijk IC 2030 - een heuse getrokken sleep M6-rijtuigen, dubbeldekkers dus - die wat later vertrekt uit Antwerpen, namelijk om 08:25, maar juist 5 minuten vroeger aankomt in Brussel-Zuid, te weten om 09:10, omdat deze IC 2030 niet via de zijtak met Brussels Airport-Zaventem rijdt, maar direct van Mechelen naar Brussel. Daarbij is de rit comfortabeler en is er de mogelijkheid mijn laptop op te laden, want her en der zijn wat stopcontacten verstopt. Ik heb een ruime overstap in Brussel, maar wat blijkt nu? IC 9212 is flink vertraagd en ze komt aan in Brussel-Zuid om 09:25, wat één minuut te laat is om de voorziene aansluiting met de IC naar Quiévrain te halen, die vertrekt om 09:24! Dat was een flink risico geweest, maar ik heb de juiste keuze gemaakt door hoe dan ook te opteren voor een vroegere aankomst. Uiteindelijk had het toch niets uitgemaakt omdat de intercity naar Quiévrain zelf ook al 6 minuten vertraagd was bij aankomst in Brussel-Zuid...
De rit is een rustige rit - bijna niemand wil naar Quiévrain, op een enkeling na. De trein passeert de typerende treurnis van België met de koude, stille huisjes met povere omgevingen. Het weer helpt ook niet echt met het opfleuren van de boel, hoewel toch echt goed weer voorspeld was. Het grote stationsgebouw van Quiévrain is typisch voor grensstations - de grenswachten moesten gefaciliteerd worden. Nu is het helemaal dichtgetimmerd en volgekalkt, terwijl de rest er vervallen bij ligt. Het wordt eenmaal dichterbij de weg met Quiévrechain in Frankrijk chaotischer, met meer winkels die er allemaal anders uitzien, op elkaar gepropt en meer verpauperd. Het valt me plots op hoe enorm het aantal tabakzaken (die zijn herkenbaar met de verticaal uitgestrekte, rode ruiten met 'TABAC' erop), casino's en andere zondige oorden. Net even de grens over om van een ander belastingregime gebruik te maken zeker. De weg is erg druk en de wegen en de stoepen zien er verlabberd uit. Dit is een klassiek voorbeeld van een guur, onfris, lelijk, smerig oord met schunnige figuren zoals er veel van zijn in Wallonië waar ik nooit van mijn leven wonen wil. Het is er de armoede troef, zo lijkt het, maar het is ook niet voor niets een regio die het vooral van de mijnindustrie toentertijd gehad moest hebben.
In Quiévrechain is het wachten op bus 15 - een typische gelede Renault - die niet aan het bushokje stopt, maar wel in een bocht die gelegen is in een bocht, ergens naast het hokje. De bus heeft reizigersinformatie, zoals die in België veelal ontbreekt, wat me de indruk geeft dat de bussen nog eigenlijk zo heel oud niet zijn/lijken. In Valenciennes ziet alles er een stuk appetijtelijker uit: de grijzige lucht heeft nu eindelijk plaats gemaakt voor blauwe lucht en de zon is gaan schijnen - tijd om de jas uit te doen dus. Ordentelijker is het ook in Valenciennes: er staan paaltjes langs de stoepen, er zijn heuse fiets- en wandelstroken (in het typisch Franse groen) aangegeven en je ziet de zebrapaden tenminste nog liggen. Er heerst een prima stemming op het plein van het stadhuis en de trams (ja, er zijn trams in Valenciennes) rijden al bellend rond. De bouw is over het algemeen lichter van kleur en veel kleurrijker.
Het treinstation is er eentje van het kaliber prestige-bouw: een grote ruime hal met een flinke ticketafdeling, plantenbakken en een TGV die een paar keer naar Parijs rijdt. Verder is het veelal voorzien van verbindingen met Lille. Treinen in Frankrijk lijken strict per perioden te gaan: in de ochtend van 6:00 tot omstreeks 09:00 is er een redelijk goed gestoffeerde dienstregeling om de ochtendspits mee tegemoet te komen; in de middag heb je een enkele trein die een excuus vormen om andere stations ook aan te doen, voor dagreizigers, toeristen en andere mensen die het al vroeg beu zijn of klaar zijn, en dan is in de namiddag van 16:00 tot omstreeks 19:00 de tweede golf der avondspits. Het valt in Valenciennes op dat er vanaf de namiddag veel meer treinen naar Jeumont toe rijden tot ver in de avond aan toe, terwijl het aanbod overdag eerder pover te noemen is. Nu hoort Valenciennes bij een redelijk stedelijk gebied, met een pseudo-halfuurskadans met Lille, want in de regio Champagne-Ardennes is het qua treinen veelal na 9 uur helemaal uitgestorven.
Van Valenciennes kom ik in de middag niet in Le Quesnoy met de trein, maar met een heuse Autocar. Er zijn er drie van die achter elkaar rijden. De bus doet er significant langer over, maar ja... ik kan tenminste midden in de middag nog in Valenciennes komen, wat vanuit Jeumont niet mogelijk zou zijn. Eigenlijk was dit op andere dagen dan woensdag ook niet mogelijk, omdat op woensdag de scholen eerder uit zijn en derhalve ook eerder naar huis toe moeten dan in de avondspits - het is een gewoonte bij een dienstregeling die gefixeerd is op de vraag en niet naar het aanbod om de dienstregeling te beperken tot het forenzenverkeer, met her en der een pleister voor de dagen waarop de vraag verandert, zoals op woensdag of op feestdagen, alhoewel op feestdagen en weekends het aanbod eerder verschrompelt, in plaats van dat het toeneemt. In mijn geval reis ik zelden in het weekend omdat mijn Studentenreisproduct alleen recht geeft op vrij reizen van maandag tot en met vrijdag; weekends en feestdagen uitgezonderd, wanneer ik met korting reis en dus moet betalen voor elke kilometer. Dat werpt zich op als een drempel om te gaan.
Le Quesnoy is één van de vele vestingen die Sébastien Le Prestre de Vauban heeft laten bouwen. Bekende werken van hem zijn de citadellen/vestingen van Lille, Arras, Briançon, Neuf-Brisach en Longwy, met contributies aan de bouw van die van Ieper, Menen, Namur, Bouillon, Luxemburg en zelfs Solothurn in Zwitserland. Een paar van die vestingen zijn ook nog opgenomen in de lijst met UNESCO-monumenten. Le Quesnoy is eigenlijk erg onbekend en tussen alle steden in valt die naam ook niet op. Ik kwam de plaats eigenlijk bij toevel tegen toen ik op wilde zoeken wat er lag tussen Valenciennes en Maubeuge/Jeumont in, omdat ik meende meer tijd te hebben. Daar lag opeens een stervormige stad en de beelden op street-view waren nogal spectaculair, wat maakte dat ik Maubeuge ditmaal maar even oversloeg en direct overging op volle focus met betrekking tot Le Quesnoy. De stad is tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1918 tijdens those victorious 100 days bevrijd door een Nieuw-Zeelanders en niet door Britten of Amerikanen. In de vesting is er ook een oorlogsmonument te vinden.
De terugweg was een risicovolle: ik voorzie - met wandeltijd etc. - een vertrek uit Le Quesnoy om 17:59, met aankomst in Jeumont om 18:38. Vanaf daar zou ik bus 51 kunnen nemen van 18:57 naar Erquelinnes, die daarna een krappe 3 minuten biedt om naar de trein toe te gaan van 19:04 naar Charleroi. Ik was echter eerder klaar met wandelen en ik kon met eenvoud de trein van 16:57 nemen uit Le Quesnoy. Ik had mijn ticket al gekocht, waarbij ik de trein van 17:59 ingevuld, maar bij TER-treinen ben je schijnbaar niet gebonden aan de tijden die je invoert op het biljet. Dit kon ik nog navragen aan de balie op het station (ja, er is een balie, zoals regelmatig in Frankrijk, in tegenstelling tot België, waar alles dicht moet en verondersteld wordt, gezien het welvaartsniveau in België en helemáál in Nederland, geïntegrerd te zijn met het internet) om met een gerust geweten en een geruste portemonnee een trein eerder te nemen.
Het blijkt de enig juiste keuze geweest te zij om de trein van een uur eerder te nemen. Het blijkt dat de bus van het uur vóór de voorziene 18:57 vertraagd was en derhalve later aankwam dan de vertrektijd van de trein. Ik vrees dat de bus die erna kwam ook vertraagd was, wat zou betekenen dat ik niet op tijd in Mechelen aan zou komen en derhalve niet meer in Nederland komen zou, omdat de trein op dat tijdstip precies de laatste van de dag was. Ik was gaan wandelen in Jeumont, in de veronderstelling dat ik toch rustig aan kon doen - ik had immers een heel uur om in Erquelinnes te komen. Na een tijdje, bij de spoorbrug, was de bus nog niet gekomen en hoopte ik op een aansluiting op de trein van een uur eerder van 19:04, maar ja, de bus was dus te laat en zo kon ik ongeveer 50 minuten gaan wachten in Erquelinnes.
Ik kon moeilijk wat interessants (snels) te eten vinden daar, dus liep ik maar een supermarkt binnen om met veel peinzen en moeite wat chips en groene thee te halen (fantastisch, anti-bourgondisch, goedkoop Hollands avondmaal), om pas na vijf minuten in een korte rij aan de beurt te zijn aan de kassa omdat de cassière er ontieglijk lang over deed om het geld te tellen dat haar gegeven werd, om het tegelijkertijd te controleren met het te betalen bedrag. Eenmaal uit de supermarkt zag ik net bus 134/ (met een slash ja) naar Mons vertrekken én werd ik overvallen door een penetrante Belgische frituurlucht, zoals die lucht alleen in België te bespeuren valt. Dus toch! Hoe had ik dat toch niet kunnen zien? Het zal wel de hitte geweest zijn...
De trein naar Charleroi-Sud vertrekt en het is een klassiekje met nummer 997. De trein rijdt stipt, tot vlak na Marchienne-Zone, dat overigens een aparte wijk is, met een gigantische pijpleiding die langs het perron ligt, die later de hoogte in gaat om langs de huizen richting weet ik veel waar te gaan. Er moet een locomotief voorgelaten worden, maar geen paniek nog, de trein arriveert onder de snelweg te Charleroi-Sud binnen de drie minuten vertraging. Ik moest hier nog langs een TEC SELF om deze op te waarderen met een Multiflex om diverse ideeën nog mogelijk te maken. De enige SELF die ik wist staan, was op het eiland vlakbij het station waar de bussen en trams vertekken. Met 8 minuten werd dat wel hollen geblazen, maar alles ging goed en ik kon IC 2019 naar Antwerpen nemen. Deze trein is cruciaal, want deze intercity biedt een aansluiting van 10 minuten vanaf Mechelen op de laatste trein naar Nederland via Roosendaal. Dat is een ruime overstaptijd, dus een kleine vertraging kan ik nog wel hebben.
De deuren sluiten stipt om 19:54, maar het vertreksein blijft op rood staan en de trein vertrekt derhalve niet. Een trein naast ons, een lokale trein naar Ottignies had ook allang moeten vertrekken maar om onduidelijke redenen stond deze er nog steeds met open deuren. Na vijf minuten waren we allebei nog niet vertrokken en stilaan begon ik me zorgen te maken. Plots schalde daar een omroep door de intercom in het Frans waarbij ik vaag iets begreep met een incident met een persoon op het spoor te Marchienne-au-Pont, en ik wist: we zijn de pineut, want dat is de halte na Charleroi-Zuid richting Brussel. In Nederland ben je gelijk een kwartier kwijt als iemand langs het spoor is gesignaleerd (waarbij het spoor afgesloten wordt) en dat begon ik nu ook te vrezen. Ik telde iedere minuut af en ik wist: die aansluiting is nu weg. Pas zestien minuten na de voorziene vertrektijd vertokken we dan en voorlopig was het hopen dat de trein wat van de vertraging zou inlopen. Op Brussel-Zuid zou de trein normaliter drie minuten stil moeten staan, maar dat zou in deze toestand beslist niet gehonoreerd worden. De hoop begon terug te keren wanneer mijn trein met +13 vertrok in Luttre, maar in Nivelles was het nog altijd +13. Ik besloot te zoeken naar de treinbegeleider om aan hem mijn benarde situatie uit te leggen in mijn beste Frans, beginnend met J'ai un problème. Un grand problème.. Ik liet de route zien in mijn Interrail-app (die offline werkt), de treinbegeleider kreeg het verhaal door en hij haalde zijn treinchef erbij om die wat telefoontjes te laten plegen nadat we Brussel uit waren. We raakten wat verder aan de praat, over vakanties in België, waarbij je "makkelijk van Namur naar Maastricht in een uur kan doen met de auto". Tja, met de auto, terwijl je met de trein toch echt bijna twee keer zo lang onderweg bent... en dan ben je werknemer bij de "trein" zelf :D Na wat verder elkaars vocabulair verrijkt te hebben (het Nederlands/Vlaams in Wallonië is nog altijd gevorderd, maar niet goed genoeg om een goed gesprek ermee te kunnen voeren), stond plots op de NMBS-app van die treinbegeleider dat IC 9271 naar Amsterdam (mijn voorziene trein) afgeschaft was, om de verontwaardiging nog wat groter te maken tussen de significante vertraging van de trein waar ik al in zat door... Het woord 'taxi' werd nu genoemd en daar zou dan een nieuw hoofdstuk geopend worden in mijn ervaringen met het OV: "laatste trein gemist, dus dan maar een taxi naar huis toe" (niet helemaal naar huis, want ik had voldoende tot aan Roosendaal). Alle verrassingen nog aan toe: de trein naar Amsterdam reed opeens weer en in Mechelen kwamen we aan met +8, dat genoeg was om alsnog deze heilige trein te kunnen nemen! Initieel gaf de CTA aan dat deze trein +21 had, maar nee, ze kwam stipt Mechelen binnenrijden en zo zouden we ook stipt Roosendaal binnenkomen.
Al zou IC 9271 een half uur vertraging hebben gehad - ik zou alsnog thuis hebben kunnen raken, want in Roosendaal moest ik overstappen in 20 minuten op de andere trein naar Amsterdam, namelijk die via Heemstede en Haarlem. Daarmee kom ik sneller in Zandvoort dan met de IC uit Brussel én met meer speling. De aankomst in Haarlem was op tijd met 00:09, waarna ik om 00:25 in Zandvoort weer terug thuis was gekomen. Het is dat de laatste trein van de dag om 00:45 vanuit Haarlem vertrekt...
De trein naar naar Zandvoort heeft +10, en toen wist ik het weer: Ajax speelde in de finale tegen Manchester United. Al die mensen moeten van het Museumplein naar huis toe in een enkele drieledige SGMm...Dat is een garantie voor een stormloop! En 10 minuten vertraging natuurlijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten